[Hỏi và đáp] Bài 1: SỰ HÌNH THÀNH TRẬT TỰ MỚI SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI (1945 – 1949)

Bài 1: SỰ HÌNH THÀNH TRẬT TỰ MỚI SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI (1945 – 1949)
Câu 1. Những quyết định quan trọng của Hội nghị Ianta và hệ quả của những quyết định đó.
a. Hoàn cảnh
- Đầu năm 1945, chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc.nhiều vấn đề quan trọng và cấp bách đặt ra cho các nước Đồng minh
+ Nhanh chóng đánh bại hoàn toàn các nước phát xít
+ Tổ chức lại thế giới sau chiến tranh
+ phân chia thành qủa chiến thắng giữa các nước thắng trận
- Từ ngày 4 – 11/2/1945 những người đứng đầu 3 cường quốc (Liên Xô, Anh và Mỹ) họp hội nghị ở Ianta ( LX )
b. Nội dung hội nghị
* Hội nghị đã đưa ra những quyết định quan trọng :
- Xác định mục tiêu chung là tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức – Nhật. Để nhanh chóng kết thúc chiến tranh, trong thời gian từ 2 đến 3 tháng sau khi đánh bại nước Đức phát xít, Liên Xô sẽ tham chiến chống Nhật ở châu Á.
- Thành lập tổ chức Liên hợp quốc nhằm duy trì hòa bình an ninh thế giới.
- Thỏa thuận về việc đóng quân tại các nước nhằm giải giáp quân đội phát xít và phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Âu và châu Á.
- Ở Châu Âu:
+ Liên Xô chiếm đóng Đông Đức, Đông Béclin và các nước Đông Âu…
+ Mĩ, Anh, Pháp chiếm đóng Tây Đức, Tây Beclin và Tây Âu…
- Ở Châu Á:
+ LXô tham chiến chống Nhật với một số điều kiện và chiếm đóng Bắc Triều Tiên.
+ Mĩ chiếm đóng Nhật Bản và Nam Triều Tiên
+ Trung Quốc thành lập một quốc gia thống nhất dân chủ của hai chính phủ…
c. Hệ quả:
- Những nghị quyết này trước hết đã đặt nền tảng cho việc thành lập một tổ chức quốc tế nhằm duy trì trật tự, an ninh thế giới sau chiến tranh. Với nguyên tắc hoạt động cơ bản là sự nhất trí giữa 5 nước lớn (LX, Mĩ, Anh, Pháp và Trung Quốc), tổ chức này sẽ hạn chế sự thao túng hoàn toàn của CNTB với các tổ chức quốc tế.
- Việc thỏa thuận khu vực đóng quân, giải giáp các thế lực phát xít và phạm vi ảnh hưởng của chúng đã dẫn đến sự mở rộng ảnh hưởng của 2 cường quốc LX và Mĩ ở châu Âu và châu Á.
- Những Nghị quyết của hội nghị tuy chỉ là sự thỏa thuận giữa 3 nước đứng đầu phe đồng minh là Mĩ, Anh và LX nhưng có ảnh hưởng đến việc giải quyết các vấn đề của thế giới sau chiến tranh. Một trật tự thế giới từng bước được hình thành trong những năm tiếp theo (1945 - 1949) trên khuôn khổ của những thỏa thuận tại Hội nghị này, được gọi là trật tự hai cực Ianta.

Câu 2. Sự thành lập Liên hợp quốc
a. Hoàn cảnh ra đời :
- Đầu năm 1945 các nước đồng minh và nhân dân thế giới có nguyện vọng gìn giữ hoà bình, ngăn chặn nguy cơ chiến tranh
- Tại hội nghị Ianta (2/1945 ) đã nhất trí thành lập một tổ chức quốc tế để gìn giữ hoà bình, an ninh và trật tự thế giới.
- Từ 25/4 - 26/6/1945 đại biểu của 50 nước họp ở Xan Phranxixco (Mĩ ) để thông qua Hiến chương Liên Hợp Quốc. Ngày 24/10/1945 trong phiên họp đầu tiên tại Luân Đôn (Anh) được coi là ngày chính thức thành lập Liên Hợp Quốc .
b. Mục đích:
- Duy trì nền hòa bình và an ninh thế giới.
- Phát triển các mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc và tiến hành hợp tác quốc tế giữa các nước trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết các dân tộc.
c.Nguyên tắc hoạt động
- Bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia và tự quyết của các dân tộc;
- Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của các nước;
- Không can thiệp vào công việc nội bộ của bất kì nước nào;
- Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình;
- Chung sống hòa bình và nhất trí giữa 5 nước lớn: Liên Xô (Nga), Mĩ, Anh, Pháp, Trung Quốc.
d. vai trò : là tổ chức quốc tế lớn nhất, giữ vai trò quan trọng trong việc gìn giữ hòa bình, an ninh quốc tế, giải quyết các tranh chấp, xung đột khu vực, phát triển các mối quan hệ giao lưu giữa các nước thành viên.
e. Các cơ quan chính:
- Đại hội đồng:Hội nghị của tất cả các nước thành viên mỗi năm họp một lần.
- Hội đồng bảo an: Cơ quan chính trị cao nhất, chịu trách nhiệm về gìn giữ hòa bình, an ninh quốc tế.
- Ban thư kí: Cơ quan hành chính của Liên Hợp quốc, đứng đầu là tổng thư kí do đại hội đồng bầu ra 5 năm một lần theo sự giới thiệu của Hội đồng bảo an.
g. Những cơ quan chuyên môn của Liên Hợp Quốc đang hoạt động có hiệu quả tại Việt Nam :
- Chương trình lương thực ( PAM )
- Quỹ nhi đồng ( UNICEF )
- Tổ chức lương thực và nông nghiệp ( FAO )
- Chương trình phát triển ( UNDP )
- Tổ chức văn hoá – giáo dục (UNESCO )
- Tổ chức y tế thế giới ( WHO )
- Quỹ tiền tệ ( IMF )
h. Mối quan hệ giữa Việt Nam và Liên Hiệp Quốc
- Ngày 20/09/1977: Việt Nam gia nhập Liên Hiệp Quốc là thành viên thứ 149, đến năm 2006 LHQ có 192 quốc gia thành viên.
- Ngày 16/10/2007, Đại hội đồng đã bầu Việt Nam trở thành thành viên không thường trực của Hội đồng bảo an nhiệm kỳ 2008 - 2009 (1/1/2008 – 31 / 12 / 2009 ).

Câu 3. Sự hình thành hai hệ thống xã hội đối lập sau ctranh thế giới thứ hai
Ngay sau chiến tranh thế giới thứ hai, trên thế giới diễn ra nhiều sự kiện quan trọng với xu hướng hình thành hai phe đối lập nhau:
a. Việc giải quyết vấn đề nước Đức sau ctranh
- Theo thỏa thuận của Hội nghị Pốtxđam (họp tháng 7 – 8/1945), quân đội 4 nước : Liên Xô, Mĩ, Anh, Pháp phân chia khu vực tạm chiếm đóng nước Đức nhằm tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít, làm cho Đức trở thành một nước hòa bình, dân chủ và thống nhất.
- Ở Tây Đức: Với âm mưu chia cắt lâu dài nước Đức, Mĩ, Anh, Pháp đã tiến hành riêng rẽ việc hợp nhất các khu vực chiếm đóng của mình, lập ra nhà nước Cộng hòa Liên bang Đức (9/1949) theo chế độ TBCN.
- Ở Đông Đức : 10/1949, được sự giúp đỡ của Liên Xô, các lực lượng dân chủ ở Đông Đức đã thành lập ra nhà nước Cộng hòa Dân chủ Đức theo con đường XHCN.
b. Chủ nghĩa xã hội trở thành hệ thống thế giới :
- Năm 1945 – 1949, các nước Đông Âu đã tiến hành nhiều cải cách quan trọng như xây dựng bộ máy dân chủ nhân dân, cải cách ruộng đất, ban hành các quyền tự do dân chủ… .
- Đồng thời Liên Xô cùng với các nước Đông Âu kí nhiều hiệp ước tay đôi về kinh tế, đặc biệt là Hội đồng tương trợ kinh tế được thành lập năm 1949.
- Nhờ đó sự hợp tác chính trị, kinh tế, quân sự giữa Liên Xô và các nước Đông Âu ngày càng được củng cố, từng bước hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa. => CNXH đã vượt ra khỏi phạm vi một nước và trở thành hệ thống thế giới.
c. Mĩ khống chế các nước Tây Âu TBCN :
- Sau chiến tranh, Mĩ thực hiện “Kế hoạch phục hưng châu Âu” (Mác-san) viện trợ các nước Tây Âu khôi phục kinh tế, làm cho các nước này ngày càng lệ thuộc vào Mĩ. Nhờ đó kinh tế các nước Tây Âu được phục hồi nhanh chóng.
=>Như vậy, ở Châu Âu đã xuất hiện hai hệ thống xã hội đối lập nhau về chính trị và kinh tế giữa hai khối nước Tây Âu TBCN và Đông Âu XHCN.