[Tài Liệu Tham Khảo] HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI VIỆT - MỸ: KẾT QUẢ VÀ TRIỂN VỌNG

HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI VIỆT - MỸ: KẾT QUẢ VÀ TRIỂN VỌNG

Vân Hạnh

Kết quả 5 năm thực hiện Hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ: Trao đổi thương mại hai chiều đã được nâng lên một bước đáng kể. Nhiều chính sách của cả hai bên đã được tháo gỡ thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp.

Rộng mở cơ chế kinh doanh

Ngay từ khi Hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ (BTA) có hiệu lực vào ngày 10/12/2001, Hoa Kỳ đã ngay lập tức mở rộng Quy chế quan hệ thương mại bình thường/Quy chế tối huệ quốc (NTR/MFN) cho Việt Nam, cắt giảm mức thuế quan trung bình của mình đối với hàng nhập khẩu Việt Nam từ 40% xuống còn 4%, mở cửa thị trường rộng nhất và dễ tiếp cận nhất thế giới cho các nhà xuất khẩu Việt Nam. Về phần mình, Việt Nam đã thực hiện các cải cách quy mô để hoàn thiện hệ thống luật pháp, các quy định và thủ tục hành chính phù hợp với các thông lệ quốc tế và mở cửa thị trường, đặc biệt là một số ngành dịch vụ quan trọng.

Bên cạnh việc điều chỉnh nhiều luật và quy định của mình cho phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế nêu trong BTA và các hiệp định WTO, Việt Nam đã xây dựng mới nhiều luật và quy định (mặc dù không được trực tiếp yêu cầu bởi các hiệp định thương mại) để hỗ trợ hoạt động của nền kinh tế thị trường trong nước với khu vực tư nhân ngày càng phát triển. Có thể nêu lên một vài ví dụ như việc ban hành mới Luật Doanh nghiệp có hiệu quả rất cao; cải tiến đáng kể các quy định về luật hợp đồng, luật về các công cụ tài chính và thị trường vốn cũng như các sửa đổi đối với pháp luật về thuế và đất đai. Hệ thống tòa án được củng cố và hoạt động độc lập hơn, nhiều thủ tục áp dụng của tòa án và trọng tài cũng đã được hiện đại hóa nhằm mục đích quan trọng là giải quyết có hiệu quả các tranh chấp thương mại. Tính minh bạch của các hệ thống lập pháp, quản lý đã được tăng cường đáng kể, là bước tiến có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động quản trị kinh tế hiệu quả.

Chính phủ đã nới lỏng đáng kể các hạn chế đối với hoạt động thị trường của các công ty trong và ngoài nước trong giai đoạn này. Việc thành lập và mở rộng hoạt động kinh doanh đã trở nên dễ dàng hơn nhiều, bằng chứng là trên 160.000 công ty tư nhân và các công ty có vốn đầu tư nước ngoài đã được thành lập ở Việt Nam. Các công ty này có thể hoạt động tự do hơn trong hầu hết các lĩnh vực và so với các doanh nghiệp nhà nước thì sân chơi chung đã được cải thiện hơn nhiều. Các quy định về quản trị doanh nghiệp đối với mọi loại hình công ty cũng đã được đổi mới. BTA đã góp phần trực tiếp vào việc tạo cơ hội tiếp cận thị trường cho trên 20 lĩnh vực dịch vụ quan trọng và một số lĩnh vực đầu tư khác đối với các nhà đầu tư và cung ứng dịch vụ của Hoa Kỳ. BTA cũng củng cố động lực của Việt Nam trong việc hiện đại hóa các thủ tục hải quan, loại bỏ hầu hết các hạn ngạch nhập khẩu và tự do hóa, đơn giản hóa quyền kinh doanh xuất nhập khẩu.

Tăng cường khả năng thực thi

Bên cạnh những thành công bước đầu, việc nâng cao khả năng thực thi của các cải cách trên vẫn là yêu cầu cần đặt ra đối với Việt Nam trong 5-10 năm tới. Phần lớn cải cách luật pháp được thực hiện trong hơn 5 năm qua chủ yếu tập trung vào việc cải thiện khung pháp luật cho các hoạt động thương mại. Các yếu tố cần thiết khác cũng phát triển nhưng với tốc độ chậm hơn. Điều này cho thấy, đối với các nỗ lực cải cách hiện nay của Việt Nam, điều quan trọng trong thực tế là làm sao để áp dụng luật pháp và chính sách vào các hoạt động kinh doanh hàng ngày linh hoạt hơn.

Tăng cường tính hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước là một thách thức mà nhiều quốc gia cũng đang gặp phải. Gần đây, Việt Nam đã có những nỗ lực đáng kể trong việc xây dựng các chương trình tăng cường quản lý hành chính công và giảm tham nhũng - cả hai yếu tố này đều có tác dụng giúp lấp đầy kẽ hở thực thi. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Trong 5 năm tới, Việt Nam đã có kế hoạch xây dựng một số luật mới để tăng cường tính minh bạch, củng cố tòa án, tập trung trách nhiệm của ngành kiểm sát, cải tiến các thủ tục khiếu kiện và thủ tục hành chính nhà nước cho hiệu quả hơn, tạo thêm điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển